Yapılan çok kapsamlı bir çalışma (FREEDOM Trial) koroner arter hastalığı nedeni ile bypas geçiren hastalardaki sonuçları stent takılanlara göre çok daha iyi buldu.

‘’The New England Journal of Medicine ‘’  da yayınlanan makalede 2005 ile 2010 yılları arasında 1900 hasta 140 uluslar arası merkezde izlenmiş ve temel olarak şeker hastalığı ile beraber çok damar hastalığı olan ve koroner bypass ya da stent takılan hastalar uzun dönemde karşılaştırılmışlardır.

Sonuçlara göre Bypass ameliyatı geçiren hastalarda stent takılanlara oranla daha az sorun gelişmiş ve daha az kalp krizi ve ölüm ortaya çıkmıştır.

Bu dönemde Stent le tedavi edilen edilen hastalarda ölüm oranı % 16.3 iken Bypass ameliyatı uygulanan hastalarda bu oran % 10.9 da kalıyor. Sonuçlara göre Bypass ameliyatı ve stent grubu hastaları takipleri esnasında oluşabilecek komplikasyonlar açısından stent takılanlarda bu oran % 26.6 iken Bypass ameliyatı uygulananlarda % 18.7 de kalmaktadır. Koroner bypass ameliyatı ile tedavi olan hastalarda hem kalp krizi geçirme ve hem de ölüm oranları daha düşük bulunmuştur. İnme oranı ise  bypass olanlarda % 5.2 iken stent grubunda % 2.4 bulunmuştur.
Sonuç olarak ilerlemiş kalp damar hastalığı(çoklu damar hastalığı) olan şeker hastalarının tedavisinde altın standart hala Bypass ameliyatı gözüküyor.

Şeker hastalığı koroner kalp hastalığı gelişiminde en önemli risk faktörlerinden biridir;
Hastalar insülin kullansınlar ya da kullanmasınlar erken ölümlerin en önemli sebebi olan Koroner arter hastalığı bu hastalarda ölümlerden ve hastaneye yatış nedeni olarak %80 sorumludur. Framingham çalışmasına göre şeker hastalarında kalp damar hastalıklarına ait ek risk faktörü bulunma olasılığı normal bireylere göre 4 kat fazladır. Kalp krizi geçiren hastaların %30 u şeker hastasıdır. Acil girişimlerdeki gelişmelere rağmen şeker hastalarında hastanede hayatlarını kaybetme oranı normal hastalara oranla 2 kat yüksek kalmaya devam etmektedir. Aynı zamanda bu hastalar kalp krizinden sonra da yakından takibi gerektiren hastalar olmaktadır.

Şeker Hastalığının Damar Sertliğine Etkisi

Şeker hastalarında damar sertliğinin hızlanması beraberinde obezite, hipertansiyon, kolesterol seviyelerinin yüksekliği ve sigara içimiyle daha hızlı gelişebilir. Burchfiel ve arkadaşları tarfından yapılan 7000 den fazla hastanın incelendiği bir çalışmada şeker hastalarındaki atardamarların daha yaygın tıkanma eğiliminde oldukları saptanmıştır. Bununla birlikte bu hastalarda koroner arter hastalığının daha erken yaşlarda başladığı da bilinmektedir.
Şeker hastalarında kalp damar tıkanıklığı normal insanlara göre 2-4 kat daha fazla görülmektedir. Kalp yetmezliği yine şeker hastalarında erkeklerde 4, kadınlarda 8 kat a kadar artabilmektedir.

Sinsi seyrediyor;
Şeker hastalığında  koroner arter hastalığı geliştiği durumlarda fazla bulgu vermeyebilir hatta bu hastalar farkında olmadan kalp krizi dahi geçirebilirler. Hastalığın doğal seyri itibari ile damar sertliğinin hem erken yaşta başlaması ve hem de normal bireylere göre daha hızlı ilerlemesi bu hastalarda tanı konmada geç kalınmamasını gerektirmektedir.  Bu yüzden şeker hastaları şikayetleri olmasa da koroner kalp hastalığı açısından dikkatli olmalı ve bu hastalar ayrı değerlendirilmelidir.  Şeker hastaları ayrıca koroner arter hastalığının diğer risk faktörleri olan obezite, sigara içimi, hipertansiyon ve yüksek kolesterol açısından daha dikkatli olmalıdırlar.

Şeker hastalarında altın standart Bypass;
Koroner bypass ameliyatı günümüzde düşük riskle yapılabilen bir ameliyat haline gelmiştir. Hastanın tıkalı damarları kendi sağlam damarları kullanılarak bypass edilmekte ve kalp kasına oksijenlenmiş temiz kan verilmiş olur. Ameliyatlar beating heart (çalışan kalpte) de uygulanabilmekte, böylece iyileşme daha çabuk olmakta ve hastalar daha erken işlerine dönebilmektedir. Ama vurgulamalıyız ki bypass ameliyatı ya da stent kararı her hasta için kardiyoloji ve kalp damar cerrahi konseyinde alınan ortak kararla belirlenmelidir. Yapılan çalışmalarda koroner bypass ameliyatlarının şeker hastalığı olanlarda da güvenle yapılabilmekte olduğu bilinmektedir. Sonuç olarak geç dönemde de şeker hastalığı olan çok damar hastalığı nedeni ile bypass olan hastalar stente göre daha şanslı gözükmekteler.

Prof.Dr.Mustafa GÜLER