3-9 Kasım Organ ve Doku Bağışı Haftası
Organ nakli haftası ve Kalp Nakli Ü...
Kalp sağlığı, kalbin vücut içinde sahip olduğu ve gerçekleştirmesi gereken fonksiyonları yeterli ve sorunsuz bir şekilde yerine getirmesi olarak tanımlanabilir. Ancak unutulmamalıdır ki, kalp birden çok damar yoluyla bütün bir insan vücudunun sistemini düzenleyen komplike bir yapıdır.
Kalp içerisinden ortalama her dakikada 5 litre kan geçmektedir ve kalbimiz bu kanı vücudun bütün organlarına gönderen bir pompa görevi görmektedir. İçinden her dakika litrelerce kan geçmesine rağmen kalp, bu kan ile beslenmemektedir. Kalbin kendi besleyici damarları bulunmakta ve kalp bu damarlardan gelen kan ile beslenmektedir. Kalbi besleyen bu damarlara, koroner damar adı verilmektedir. Kalbin etrafını çevreleyen ve beslenmesini sağlayan bu damarlarda meydana gelebilecek bir sorun direk olarak kalp sorunu haline gelmekte ve kalp sağlığını tehdit etmektedir. Bu bağlamda kalp sağlığı aynı zamanda kalp damarlarının da sağlığı anlamına gelmektedir diyebiliriz.
Kalp sağlığını tehdit eden en aşina olduğumuz unsurlar, kalp ve damar hastalıkları olarak karşımıza çıkan ancak temelinde beslenmeden, sigara tüketimine kadar pek çok olumsuz faktörden etkilenen durumlardır. Bu bakımdan sigara tüketiminin etkin bir faktör olarak yer aldığı kalp hastalıklarını ele almamız gerekmektedir.
Kalp bütün vücuda kan pompalamaktadır ancak, kendi kan kaynağını etrafını çevreleyen ve beslenmesini sağlayan, koroner adını verdiğimiz damarlar yoluyla sağlamaktadır. Kalp fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde işleyişini sürdürmesi, bu damarların da sağlıklı bir şekilde işlemesi anlamına gelmektedir. Ancak kalp ve damar hastalıkları arasında en sık rastlanan ve en çok ölüme sebep olan kalp hastalıkları koroner kalp hastalıklarıdır.
Sigara tüketimi ile koroner kalp hastalığı arasında oldukça güçlü bir ilişki söz konusudur. Öncelikle, yapılan araştırmalara göre koroner kalp hastalıkları görülme riski sigara içenlerde daha yüksektir.
İlk olarak 1950’li yıllarda sigaranın sağlık üzerindeki olumsuz etkileri üzerine yapılan araştırmalarda, sigara tüketiminin akciğer kanseri oluşumunun yanı sıra koroner kalp hastalığının oluşumunda da yüksek etkiye sahip olduğu ortaya koyulmuştur. Bu bakımdan sigaranın kalp damarları üzerine etkileri şu şekilde sıralanabilmektedir:
Normal şartlarda kan damarlarının iç yüzeyi çok narin ve ince bir tabaka ile kaplıdır ve damarın iç yüzeyi pürüzsüz bir yapıdadır. Sigara kullanımıyla birlikte damarların ince ve pürüzsüz yapısı bozulmakta ve bu durum kan akışını güçleştirerek, damar içindeki kan akışını yavaşlatmaktadır. Kan akışının yavaşlamasına bağlı olarak zamanla damar kenarlarında pıhtılaşma meydana gelmektedir. Bu durumda damarda daralma meydana gelebilmekte hatta ilerleyen süreçte damar tıkanabilmektedir.
Atardamar duvarının kalınlaşması damar sertleşmesi adını almaktadır. Damar sertliği yavaş seyreden bir hastalık olmakla beraber ilerleyen ve hayati risk taşıyan bir durumdur.
Damarlarda meydana gelebilecek olan daralma ya da tıkanma durumlarında, damar yoluyla beslenen dokular ya da organlar yeterli miktarda kan alamamakta ve bu durum damarlarda zamanla harabiyet oluşmasına sebep olmaktadır.
İyi kolesterol, dokularda oluşan kolesterolü toplayarak dışarı atılmasını sağlayan kolesterol türüdür. Hatta dokularda kolesterol birikmesini engelleyen ve dışarı atılmasını sağlayan bu fonksiyonlarından dolayı iyi kolesterol adını almaktadır. Ancak, sigara kullanımıyla birlikte, dokularda kolesterol birikmesini önleyen bu maddenin vücuttaki oranı azalmakta ve hayati bir önem taşıyan bu fonksiyonlar yeterli ölçüde gerçekleşememektedir.
Kötü kolesterol adı verilen bu madde, kolesterolü dokulara taşıyarak arter ve diğer kalp damarlarında birikmesine sebep olmakta, hatta adını da bu fonksiyonundan almaktadır. Sigara kullanımıyla, kandaki kötü kolesterol oranında artış oluşmakta ve bu da kalp damarlarında kolesterol birikmesine, dolayısıyla ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getirecek olan kalp damarı tıkanıklıklarına sebep olabilmektedir.
Sigara tüketimiyle, kandaki iyi kolesterol, olması gerenden az, kötü kolesterol ise, olması gerekenden çok miktarda bulunduğu zaman bu iki madde arasındaki denge ortadan kalkmış olmaktadır. Dolayısıyla sigara kullanımı, vücuttaki kolesterol dengesini bozmakta ve kötü kolesterolün vücutta salınımını arttırarak damar hastalıklarına sebep oluşturmaktadır. Kandaki kolesterol dengesinin bozulması, damar sertleşmesi hastalığının en önemli nedenlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Damar içindeki kanın akışkanlığının azalması damar dokusunun zarar görmesine etki etmekte, damar sertleşmesinin meydana gelme olasılığını arttırmaktadır.
Sigara kullanımıyla birlikte, sigara dumanı içindeki karbon monoksit kana karışmaktadır; kana karışan karbon monoksit gazı ile damar sertliğinin ortaya çıkma ihtimali önemli derecede artmaktadır. Sigara içen kişilerin kanlarında bulunan karbon monoksit oranı %5 düzeyine kadar çıkabilmektedir. Bu durum beraberinde, damarlardan geçen kan akışını ciddi oranda azalmasını, kan akışının azalması da damarlarda sertleşme gibi durumların ortaya çıkmasını tetiklemektedir.
Sigara dumanı içindeki başka pek çok madde, damar sertliğine sebep olan etkiler oluşturabilmektedir. Sigara içilmesinden itibaren, 5 dakika içinde koroner damarlarındaki direnç %21 oranında artmakta ve koroner damarlardan geçen kan miktarında %5 oranında azalma meydana gelmektedir. Sigara içilmesi sürekli hale geldiği zaman, bir süre sonra damarlarda meydana gelen daralma da sürekli bir hal almakta ve damarlardan kanın geçmesi mütemadiyen zorlaşmaktadır.
Sigara tüketimi ile ilgili sadece kalp damarları değil kol ve bacak damarları da etkilenir. Burger hastalığı dediğimiz sigarayla direk ilişkili damar hastalığı sigara bırakılmadığı taktirde uzuv kaybına kadar gidebilmektedir.